Sve što biste morali da znate o smogu!

Riječ smog je kovanica nastala od engleskih izraza ``smoke`` i ``fog`` (dim i magla). Smog je veliki problem u mnogim megalopolisima, ne samo u Pekingu. Ugrožava zdravlje, pa i život. Sudeći prema jednoj studiji Akademije za društvene nauke u Šangaju, Peking je trentuno skoro nepodoban za život, piše Dojče vele.

Zimski i ljetni smog

Zagađen vazduh nastaje tako što se na primjer zimi talas hladnog vazduha približi gradovima kao što su Berlin ili London. Hladan vazduh je gušći i teži, pa se podvuče pod topao vazduh koji se nakupio iznad grada. Topao vazduh pritom djeluje kao poklopac nad gradom, jer skoro da i nema razmijene vazduha između toplog i hladnog sloja. Ta takazovana meteoorloška inverzija je prvi uslov za nastanak smoga. Sljedeći uslov je prljavština, a nje u velikim gradovima ima u izobilju. U procesima sagorijevanja u elektranama ili motornim vozilima u vazduh se ispuštaju različiti aerosoli.Tokom hladnog dijela godine, prljavština se skuplja - govori se o zimskom smogu. 

Svjetska zdravstvena organizacija je sitne čestice prašine, ozon, okside azota i sumpor dioksid označila kao naročito opasne i radi zaštite stanovništva izračunala granične vrijednosti za ta 4 sastojka smoga. Za vrijeme zimskog smoga, ili takozvanog londonskog smoga, sitne četice prašine imaju najvažniju ulogu. Čestice su maksimalnog prečnika od 2,5 mikrometara, dakle dovoljno sitne da se uvuku u alveole u plućima ili čak napadnu i srce. 

Nasuprot tome, za vrijeme takozvanog ljetnog smoga, zbog intenzivnog sunca prijeti opasnost od ozona. Da bi nastao taj bezbojni i otrovan gas, vazduh mora biti zagađen. Oksidi azota i ugljenovodonici, koji su prije svega sadržani u izduvnim goasovima motornih vozila, ulaze u hemijsku reakciju sa sunčevim zracima - rezultat je ozon.

Opasnosti koje vrebaju zbog zagađenog vazduha

``Većana ljudi ne zna koliko je smog opasan``, kaže Benedikt Štajl sa Maks-Plank-Instituta u Majncu. Samo u Njemačkoj od bolesti koje je izazvao zagađen vazduh godišnje umire više od 40.000 ljud - deset puta više od broja žrtava na putevima. 

Za zdravlje čovjeka nije opasna samo zagađen vazdeh po metropolisma kao što su Peking, Njudelhi ili Meksiko siti. Dugotrjana izloženost malim količina sitnih čestica prašine, oksidima azota i sumpordioksidu, može da dovede do hroničnih ovoljenja disjanih organa ili karcinoma.To je 2013. potvrdila Međunarodna organizacija za istrživanje raka International Agency for Research on Cancer (IARC). Pored raka pluća, smog povećava rizik za izbijanje raka bešike. 

Opasnost po zdravlje je mnogo veća u megalopolisima u zemljama u razvoju nego u industrjskim zemljama. U Pekingu je samo 2000. godine proizvedeno 2,7 miliona tona ugljenmonoksida - isto koliko i u cijeloj Portugaliji. Jedna druga analiza pokazuje da 80 odsto štetnih gasova u Njudeliju podstiče od klasičnih elktrana na ugalj. 

Boreći se za što čistiji vazduh, Berlin i Njujork su na primjer uveli ekološke zone u kojima su dozovoljena samo vozila sa najnovijim sistemom filtera. Isto tako su poboljšali javni saboraćaj. Podstiče se vožnja biciklom. To sve naravno nije dovljno da bi se spriječile katastrofe, kao ova u Pekingu, ... ali to bi mogao da bude početak.

Izvor: b92.net/ekskluziva.ba